A-SINAV KAYGISI NEDİR ?

Sınav Kaygısı Neden Oluşur?Nasıl Ortaya Çıkar?
 Endişe ve Yoğun Duygulanım Nedir?

Sınavın öğrenciye yaşattığı kaygının ilk adımı, gireceği sınava farklı anlamlar

yüklemesi ile başlar:

UNUTMAYIN! Düşünceleriniz  

geriliminizi arttırıyorsa öğrenme

yeteneğinizi de azaltacaktır.       

Bu sınavda başarılı olamayacağım.

Bu sınavda başarısız olmak benim başarısız birisi olduğumu gösterir.

Bu sınavda başarısız olursam anne-babama ne derim.

Bu sınavı kaybedersem bir daha asla başarılı olamam.

Bu sınavı kaybedersem arkadaşlarımın ve öğretmenlerimin yüzüne nasıl bakarım.

Bu sınavda başarısız olursam herkesin benim hakkımdaki düşüncesi değişir ….vb.

Bu düşünceler kaygının endişe boyutunu dile getiren cümlelerdir. Endişe performansa

yönelik süreçtir ve sınav sonucuna ilişkin olumsuz düşünce, inanç ve beklentilerle ortaya

çıkar. Ayrıca, öğrencinin aşağıda belirtilen fizyolojik şikâyetleri;

Kalbim yerinden fırlayacakmış gibi,

Midem bulanıyor,

Elim ayağıma dolanıyor,

Bütün öğrendiklerimi unuttum,

Gözlerim kararıyor, terliyorum, başım dönüyor,

Nefes alamıyorum,

Ellerim titriyor, uyuşuyor vb.

şikayetler ile ortaya çıkan, sınav kaygısının yoğun duygulanım boyutudur.

Endişe ve yoğun duygulanım, aşırı derecede ve öğrencinin kendi başına başa

çıkamayacağı bir durum hâlini aldığında, öğrenilen bilgilerin sınav sırasında etkili bir

biçimde kullanmasına engel olur. Bu yaşanılan SINAV KAYGISI dır.

B-SINAV KAYGISININ BELİRTİLERİ

Zihinsel Belirtileri

Zihinsel belirtiler, daha çok sınav kaygısını tetikleyen düşüncelerden oluşmaktadır.

Bu düşünceler “yapamayacağım, başaramayacağım, arkadaşlarıma ve öğretmenlerime rezil olacağım, vb.” gibi felaket ve her şeyin sonu yorumları nedeniyle, panik olma, ders

çalışmada dikkatini toplayamama, uzun süreli konsantrasyon sağlayamama, uykusuzluk,

unutkanlık, bilgileri organize etmede zorluk, konuları hatırlamada zorluk, sabırsızlık

yaşanır.

Fizyolojik Belirtileri

Uykusuzluk, çarpıntı, kabus görme, korku, terleme, mide bulantısı, kusma, ağız

kuruluğu, terleme ya da titreme, ateş basması, baş ağrısı ya da dönmesi, yüz kızarması,

göğüste sıkışma, nefes alıp vermenin hızlanması, sürekli idrara çıkma ihtiyacı duyma,

ellerin terlemesi…

Duygusal Belirtileri

Gerginlik, sinirlilik, öfke, karamsarlık, korku (bildiklerini unutma korkusu), endişe

(sürenin yetmeyeceğine ve olumsuz düşüncelerden kaynaklı), panik, kendine güvenin

azalması, mutsuzluk, isteksizlik,boşverme….

Bu belirtiler sadece SBS gibi uzun süreli hazırlık sürecinden geçilerek girilen sınavlara hazırlanırken görülen belirtiler değil; tüm sınavlar için sınav günü

yaklaştıkça, sınav günü ve sınav anında da genelde yoğunlaşarak hissedilen duygular olduğu yapılan araştırmalarla desteklenmektedir. Öğrenciler sınav öncesi sınava bir türlü başlayamadıklarını, okurken soruları anlamada güçlük çektiklerini; ancak sınavın sonlarına doğru bu duyguların azaldığını sıklıkla ifade ederler.

Sonuçta hemen hemen hepimiz sınavlardan önce ve sınav sırasında gerginlik ve

heyecan hissedebiliriz. Bu aslında motive edici ve çalışmak için uyarıcı olabilir. Ancak

aşırı yoğunlaştığı zaman yukarıda söz edilen belirtiler görülür ve bu belirtilerde olumsuz

sonuçlar yaratabilir. Bu yüksek kaygı dikkatin bölünmesine yol açar ve başarısız olunacağı inancını tetikler.

Sınav başarısının düşmesinde endişenin etkisinin yoğun duygulanıma oranla daha fazla

olduğu bilinmektedir. Endişenin yol açtığı olumsuz düşünceler, öğrencinin sınava

odaklanmasını sağlayan zihinsel enerjinin hedefinden uzaklaşarak, dağılmasına yol 
açabilir ve öğrencinin performansı var olan potansiyelinin çok altında kalır.

C-KAYGIYI ARTIRAN DURUMLAR NELERDİR?

Yaşam Şekli İle İlgili Nedenler

Fizyolojik ihtiyaçların karşılanamaması sonucu oluşabilecek uykusuzluk, yanlış

beslenme, yeterince dinlenememe gibi durumlar dikkatin yoğunlaşmasını

engellediğinden, hata yapma olasılığını artırır ve öncelik verilmesi gereken

sorumlulukların ihmal edilmesine yol açabilir,

Bilgi İhtiyacı

Doğru sınav stratejilerini ve verimli çalışma metotlarını bilmeme, ön bilgi

eksiklikleri, kaygı azaltma tekniklerinin ne zaman ve nasıl kullanılacağının

(çalışırken, sınavdan önce, sınav sırasında) bilinmemesi durumu.

Çalışma Tarzı

Yetersiz ve etkisiz çalışma, tutarsız ve ilgisiz konulara çalışma, dikkatin

yoğunlaşamadığı bir ortamda çalışma, çalışmaya zamanında başlayamamaktan

dolayı yeterince hazır olmama düşüncesi ya da yeterince zaman ayrılsa bile

zamanın verimli kullanılmamasından dolayı konuların eksik kalması, tekrar yapma

fırsatının olmaması gibi nedenlerle sürekli sınav kaygısı yaşama ve hazır olmadığını

hissetme.

Psikolojik Faktörler

-Akılcı ve gerçekçi olmayan olumsuz düşünce ve inançlar(Bu sınav son şansım,

kazanamazsam hayatım biter, annem babam beni öldürür, başkaları ne düşünür, annebabamı utandıracağım).

-Performans ile ilgili olumsuz özeleştiriler(Herkes benden daha zeki, ne yaparsam

yapayım kazanamayacağım).

-Gerçekçi olmayan talepler (Potansiyelinin çok üstünde beklentiye girmek, bu

başarıyı elde edemediği takdirde).

-Gerçekleşebilecek sonuçlara ilişkin olumsuz tahminler (Bu sınavı kaybedersem

hayatımdaki her şeyin sonu olur, bir daha hiçbirşey düzelmez).

D-KAYGIYI ARTIRAN ANNE BABA TUTUMLARI

Sayın anne-babalar;

• Çocuklarınızdan çok erken yaşlardan itibaren sürekli ve performansının üzerinde

başarı beklemeniz ve bunu sık sık tekrarlamanız,

• Herhangi bir başarısızlık ve yetersizlik durumunda olumsuz eleştirmeniz,

olumsuz sıfatlar takmanız (ki çocuklarınız kendisine atfettiğiniz sıfat ve

başarısızlıkları benimseyip, kabullenebilir),

• Çocuğunuzun çalışma yöntemi ve zaman planlamasına yönelik yaptığınız olumsuz

eleştiriler (Bu kadar çalışma ile hiçbir şey yapamazsın),

• Sınavı kazanamadığı takdirde çocuğunuzun gelecekteki yaşantısının nasıl olacağına

ilişkin tahminleriniz (Eğer kazanamazsan iyi bir mesleğin olamaz, her şey biter,

nitelikli bir işe sahip olamazsın),

• Sınavın sizin ve çocuğunuz açısından bir kişilik ölçüsü olarak görmeniz (Hepimiz

rezil oluruz),

• Onun yaptığı ve elde ettiklerini takdir etmeyip, daha iyisini yapmasını istemeniz,

onu başkaları ile kıyaslamanız (bu şekilde çocuğunuzda gelişmesine neden

olabileceğiniz mükemmeliyetçi ve rekabetçi kişilik yapısı kaygıyı artırır)

gibi tutum ve davranışlar sınav kaygısının artmasına ve baş edilmesi zor 
bir hâl almasına neden olmaktadır,

Ayrıca;

• Sizin kaygınız yoğun oldukça çocuğunuzun da kaygısı artacaktır. Dolayısıyla sınav

başarısı konusunda yaşadığınız kaygı çocuğunuzun performansını düşüren bir

nedene dönüşebilmektedir.

• Sınav hazırlığında nelere öncelik verileceği, eksikliklerin nasıl tamamlanacağı ve

sınavda gösterilen performansın ne olacağı konusu siz söz ettikçe, çocuğunuzu da

kaygılandırıp, onun dikkatini dağıtacaktır,

E-SINAV KAYGISININ ÖĞRENME ÜZERİNDEKİ ETKİSİ

Kaygı Başarıya Düşman Mı Dost Mu? Kaygı Hiç mi Olmamalı? Hangi Noktadan

Sonra Esaret Başlıyor?

Öğrenme, kişinin yaşamını sürdürebilmesi ve süregelen yaşamdan doyum alması için

gerekli tüm bilgi, eylem ve becerilerin kazanılması sürecidir. Bu süreçte yaşamdan haz

duyulabilmesi, hedef ve beklentilerin belirlenmesi ve kişinin yaşam enerjisini artırması için

bir parça kaygı taşıması gereklidir. Bu nedenle kaygıyı hayatımızdan tamamen çıkartmak

yerine, onunla mücadele ederek kontrol altında tutmak, onun varlığından faydalanmak

gerçekçi bir çözüm olacaktır.

Normal düzeydeki bir kaygı kişiye; istek duyma, karar alma, alınan kararlar

doğrultusunda enerji üretme ve bu enerjiyi kullanarak performansını yükseltme açısından

yardımcı olur. Hiç kaygı yaşamadığımız durumlarda ise, yapılacak olan işi elden geldiğince 
iyi yapmak için içimizde bir istek oluşmadığından sonuç genellikle olumsuz olmaktadır.

Ancak yaşanan kaygı çok yoğun ise, kişinin enerjisini verimli bir biçimde kullanması,

dikkatini ve gücünü yapacağı işe yönlendirmesi engellenir. Kişi potansiyelini tümüyle

kullanamaz ve beklenen performansa erişemez.

F-SINAV KAYGISI İLE BAŞ ETME

Sınav başarısı ilk amacınız olabilir , tek amacınız olmamalı.

F-1 ÖĞRENCİLERE ÖNERİLER

Sınav Kaygısı ile Başetmede Temel Adımlar

?????? Verimli çalışma                                               

?????? Sağlıklı yaşam biçimi                                       

?????? Doğru bilgi                                                          

?????? Olumlu ve gerçekçi düşünceler                                                 

?????? Doğru sınav strateji ve teknikleri                      

?????? Tutum ve alışkanlıkların değiştirilmesi                   

?????? Kaygı azaltıcı zihinsel ve fiziksel egzersizleri tanıma